بادمجان ، گیاهیست یک ساله با ساقه های قوی ، خشن و شاخه شاخه .
این گیاه دارای برگ های پهن و کشیده و رنگ متمایل به خاکستری می باشد و برگها گاهی دارای
خار هستند .
گل بادمجان ، شبیه گل سیب زمینی ، ولی بزرگتر و رنگ آن بنفش کم رنگ می باشد .
میوه بادمجان که به صورت های مختلف اعم از :
کشیده ، قلمی ، دُلمه ای و یا کُرَوی می باشد همان بادنجان ، نام دارد که مورد مصرف خانگی است.
بادمجان را به صورت پخته در غذاها و خورش ها مصرف می کنند و از آن نوعی ترشی نیز تهیه
می شود که معروف به ترشی بادمجان و یا ترشی لیته است .
همچنین آن را به صورت تنوری ( کبابی ) سرخ نموده در غذاهای محلی مصرف می کنند و در
مواردی هم از میوه این گیاه مربا تهیه می نمایند .
انواع بادمجان :
تعدادی از انواع بادمجان را برای زینت در گلکاری کشت می نمایند مانند : بادمجان تخم مرغی سفید
، کُرَوی قرمز ، ولی آنچه را به منظور تهیه غذا کشت می کنند شامل 7 نوع می باشد که مهمترین
آنها عبارتند از :
1 – بادمجان قلمی سیاه .
2 – بادمجان آمریکائی ( بغدادی ) .
3 – بادمجان ریحانی سفید و بلند .
4 – بادمجان بارنپتال .
این گیاه كه بعربی بادنجان نامیده می شود گیاهی است یكساله و دارای ساقه نسبتا ضخیم و پوشیده از كرك .ارتفاع ساقه آن تا 70 سانتیمتر می رسد . برگهای آن بیضی شكل با نوك باریك و گلهای آن بنفش رنگ است . میوه این گیاه دراز و باریك و یا گرد ، برنگهای بنفش ، سیاه ، زرد و سفید دیده می شود .
بادمجان متعلق به خانواده سیب زمینی است از زمانهای بسیار قدیم در هند كشت می شده است و از آنجا به نقاط دیگر جهان راه یافته است . چین از قرن نهم هجری شروع به كشت و زرع آن كرد . تجار انگلیسی این گیاه را در قرن هفدهم میلادی از گینه ودر انگلستان كردند و آنرا بنام كدوی گینه ای مینامیدند .
بادمجان در تمام مدت سال وجود دارد و در آمریكا ، ایالات فلوریدا ، تگزاس ، لویزیانا و نیوجرسی بیشتر محصول بدمجان آمریكا را كشت می كنند .
در نواحی گرم و استوایی بوته بادمجان گیاهی است دائمی ولی در نواحی معتدل و معتدل سرد در اثر حساس بودن به سرما در فصل زمستان بوته خشک می‌شود. این گیاه از خانواده بادمجانیان و جنس ملونژنا می‌باشد. برگ بوته بادمجان پهن و کشیده و کنار آن کمی دندانه‌ای است گلها بطور خوشه و گاهی بطور تک گل در در طول ساقه ظاهر می‌شوند.
تركیبات شیمیایی:
همانطور كه در جدول زیر دیده می شود بادمجان دارای ویتامین های A.B.C و مواد معدنی زیادی است .
در صد گرم بادمجان مواد زیر موجود است
انرژی 30 كالری
آب 92 گرم
پروتئین 1/3 گرم
چربی 0/2 گرم
نشاسته 4/6 گرم
كلسیم 12 میلی گرم
فسفر 15 میلی گرم
گوگرد 15 میلی گرم
منیزیم 12میلی گرم
پتاسیم 220میلی گرم
آهن 0/7 میلی گرم
سدیم 3 میلی گرم
منگنز 0/2 میلی گرم
روی 0/3 میلی گرم
مس 0/1 میلی گرم
ید 0/002 میلی گرم
بتاكاروتن 0/05 واحد بین المللی
ویتامین ب 1 0/05 میلی گرم
ویتامین ب 2 0/05 میلی گرم
ویتامین ب 3 0/7 میلی گرم
ویتامین ث 5 میلی گرم
خواص داروئی :
از این میوه در رژیم لاغری استفاده می‌شود. خاصیت درمانی بادمجان به علت باز کردن عروق است و به همین جهت رنگ رخسار را باز می‌کند. تقویت کننده معده است. ادرار را بیشتر می‌کند. خوردن بادمجان بوی عرق را در بدن از بین می‌برد. خاکستر بادمجان به صورت مخلوط با سرکه برای معالجه زخمهای جلدی موثر است.
از نظر طب قدیم بادمجان گرم و خیلی خشك است . بادمجان بر خلاف آنچه كه عوام اعتقاد دارند كه بی بو و خاصیت است دارای خواص زیادی است . مهمترین خاصیت آن كم كالری بودن آن است كه غذای بسیار خوبی برای كسانی است كه می خواهند وزن كم كنند زیرا دارای ویتامین و مواد معدنی نیز می باشد .
1)بادمجان را حتما باید بحالت كاملا رسیده مصرف كرد زیرا خام آن طعم تلخ درد و در آنهائیكه آسم و برونشیت دارند باعث تحریك این بیماریها می شود.
2)بادمجان اثر نرم كننده و مدر درد .
3)بادمجان بعلت درا بودن آهن در رفع كم خونی داروی موثری است .
4)بادمجان را می توان برای از بین بردن ورم و التهاب روی عضو ملتهب گذاشت .
5)دانه بادمجان ایجاد یبوست می كند .
6)ریشه بادمجان و شاخه های خشك شده و برگهای آن اثر بند آورنده خون را دراست و قابض بوده و می توان در آن برای درمان احتلام بانه و انواع خونریزیها استفاده كرد.
7)بادمجان پادزهر خوبی برای مسمومیت های حاصل از خوردن قارچ سمی است .
8)خوردن بادمجان گرفتگی رگها را باز می كند و شخص را از خطر سكته قلبی محفوظ می درد .
9)بادمجان برطرف كننده یبوست است .
10)برگها و پوست سیاه بادمجان را اگر بجوشانند این جوشانده درمان اسهال خونی است .
11)جوشانده ریشه بادمجان درمان بیماری آسم است.
12)بادمجان مقوی معده است .
13)آب زردرنگی كه در موقع نمك زدن و گذاشتن بادمجان از آن خارج می شود برای خشك كردن عرق دست و پا بهترین دارو است و اشخاصی كه دست و پایشان مرتب عرق می كند باید دست و پای خود را با آن چند بار در روز بشویند تا از شر این مرض آسوده شوند.
14)اگر بادمجان را بسوزانند و خاكستر آن را با سركه خمیر كنند و به زگیل بمالند زگیل كنده خواهد شد .
15) از بادمجان می توان به عنوان مسكن برای تسكین در استخوان شكسته و ضرب خورده استفاده كرد بدین طریق كه باید بادمجان را در فر بگذارید كه نیم پز شود و سپس آب آنرا با فشار بگیرید و بعد بمقدر نصف این مقدر آب به آن شكر قهوه ای اضافه كنید آنرا هم بزنید و بنوشید
16)با تحقیقاتی كه جدیدا روی موشهای آزمایشگاهی انجام شده نتیجه گرفته اند كه بادمجان دارای یك ماده ضد تشنج است كه در درمان بیماری صرع اثر بسیار خوبی درد . بنابراین اشخاصی كه تشنج دارند و یا مبتلا به این بیماری می باشند بهتر است كه از بادمجان استفاده كنند.
طرز استفاده:
بادمجان دارای آلكالوئیدی بنام سولانین Solanine می باشد كه ممكن است در معده های ضعیف ایجاد آلرژی و مسمومیت كند . بنابراین برای طبخ بادمجان باید ابتدا این ماده را از بادمجان خارج كرد و بهترین طرز پخت است كه خانم های ایرانی درست می كنند . یعنی بادمجان را باید پوست كند و سپس ورقه ورقه نمود و لابلای آنرا نمك پاشید تا آب آن كه زرد رنگ و محتوی سولانین است خارج شود ، سپس آنرا فشار داده و پخت .
البته بهترین طریقه پخت بادمجان آب پز كردن و یا پختن در فر است زیرا سرخ شده آن سنگین شده و برای معده های ضعیف مناسب نیست .
مضرات بادمجان
بادمجان به علت داشتن یک ماده سمی به نام سولانین برای اشخاصی که سابقه حساسیت دارند خوب نیست. مخصوصا این افراد نسبت به نمونه‌های تخم‌دار بادمجان حساسیت داشته و بلافاصله بعد از خوردن دچار چشم درد شده و یا در بدنشان جوش پیدا می‌شود و دسته‌ای از افراد مبتلا به کهیر می‌شوند.
اصل و قدمت گیاه
اصل این گیاه در هندوستان می‌باشد و قدمت آن را به 1500 سال قبل یعنی قرن پنجم میلادی تخمین می‌زنند. قبل از اسلام به ایران وارد شده است.
آب و هوای مطلوب بادمجان
بادمجان حساس به سرما می‌باشد بنابراین برای حداکثر برداشت باید این گیاه را در نواحی گرمسیری و یا مناطقی که دارای تابستان طولانی می‌باشند کاشت ولی با کاشتن بذر بادمجان در نواحی سرد معتدل نیز می‌توان به کشت این گیاه اقدام کرد.
خاک مطلوب بادمجان
بادمجان را در هر خاکی می‌توان کاشت. ولی بهترین زمین برای کاشت این گیاه زمینهای دارای شن و رس که PH آن کمتر از 5/6 نباشد می‌باشد. تنها دو عامل در انتخاب زمین در زراعت بادمجان مهم است یکی نمدار بودن خاک یا قدرت نگاهداری رطوبت است و دیگری حاصلخیزی زیاد آن.
بادمجان برای رشد مناسب و حصول حداکثر محصول احتیاج به حاصلخیزی خاک و تغذیه کافی دارد زمین بادمجان باید دائم نم دار و مرطوب باشد. بهترین خاک برای بادمجان خاکهای شنی لومی (sandy Loam) است. همچنین خاک آن باید عمیق ، حاصلخیز و زهکشی خوبی داشته باشد. بادمجان از جمله سبزیهایی است که مواد غذایی زیادی از زمین جذب می کند، به همین دلیل استفاده از کودهای دامی به میزان 30 تا 40 تن در هکتار توصیه می شود چنانچه زمین شنی و یا ضعیف باشد باید به میزان 40 تا 50 تن و حتی 70 تن در هکتار کود دامی به زمین داد چنانچه کود دامی در دسترس نباشد می توان برای تقویت خاک به کاشت گیاهان خانواده بقولات به عنوان کود سبز در سال قبل از کاشت اقدام نمود استفاده از کودهای کامل ازت فسفر و پتاسیم باید در برنامه کودی و آماده کردن زمین قرار گیرد. در آمریکا کودهای شیمیایی کامل را تا میزان 800 تا 1100 کیلوگرم در هکتار قبل از آماده نمودن خاک در زمین پخش می کنند از طرفی چون این گیاه زمین را برای مدت طولانی اشغال می کند و محصول می دهد لذا مصرف کودهای ازته به صورت سرک 2 تا 3 نوبت برای آن توصیه می گردد میزان مصرف کود ازته سرک در هر نوبت حدود 30 تا 40 کیلوگرم در هکتار می باشد. اولین نوبت کود ازته سرک 3 تا 4 هفته بعد از کاشت است. pH مناسب خاک بین 5/5 تا 8/6 می باشد.
کود مورد استفاده در بادمجان
بادمجان احتیاج به کود فراوان دارد. اگر کود دامی موجود باشد در حدود 30 تن کود در هکتار با شخم اول به زمین می‌دهند و با این مقدار کود دامی 320 تا 500 کیلومتر سوپر فسفات 16 درصد اضافه می‌کنند. در صورتی که کود دامی موجود نباشد و یا استعمال آن از نظر قیمت مقرون به صرفه نباشد باید از کود شیمیایی به مقدار 50 تا 75 کیلوازت و 100 تا 150 کیلو فسفر و به همین اندازه پتاس برای تقویت زمین استفاده کرد. این مقدار کود شیمیایی همراه با کود سبز برای حفظ مواد آلی زمین بهترین نتیجه را می‌دهد.
کاشت بادمجان
بادمجان را بطور خطی می‌کارند و به طرز نشتی آبیاری می‌کنند. فاصله خطوط کاشت با نوع بادمجان تفاوت می‌کند. در زمین مرغوب نسبت به نوع کاشته شده فاصله خطوط 75 تا 100 سانتیمتر است و فاصله بین بوته‌ها روی خطوط در حدود 50 تا 60 سانتیمتر می‌باشد.
بادمجان به دو طریق کشت مستقیم و تهیه خزانه از دیاد می شود. در کشت مستقیم باید تا بر طرف شدن سرما در بهار کشت به تاخیر افتد ولی می توان در گلخانه اقدام به تهیه خزانه و کشت کنیم و به محض مساعد شدن هوا و بر طرف شدن سرما نشاها به محل اصلی منتقل می شود. بذر بادمجان بر خلاف گوجه فرنگی برای جوانه زدن احتیاج به یک دوره استراحت طولانی داردو در بعضی مواقع حتی با سپری شدن دوره استراحت و کاشت بذر در شرایط مناسب باز هم درصد کمی از بذر جوانه زده و رشد نشاهای جوان نیز بسیار کند است به طوری که بسته به شرایط آب و هوایی و زمان لازم از بذر کاری تا انتقال نشاء به زمین اصلی از 6 تا 12 هفته متغیر است. بذر این گیاه کوچک و به رنگهای زرد یا سفید دیده می شود که قوه نامیه را 6 تا 7 سال حفظ می کند بذرهای دو ساله دارای حداکثر قوه نامیه هستند طریقه کاشت در زمین اصلی به صورت ردیفی بوده و فاصله خطوط کاشت حدود 50 تا 60 سانتی متر تغییر می کند.
داشت
مراقبتهای لازم پس از کاشت نشاء عبارتند از آبیاری، دفع علفهای هرز و سله شکنی می باشد مصرف کود سرک در 2 تا 3 نوبت به قوی شدن بوته و تولید محصول بیشتر کمک می کند. توصیه می شود که زمین نم دار باقی بماند این مسئله در زمینهای رسی اهمیت زیادی دارد. هرس و کم کردن مقدار گلها بعد از تشکیل میوه‌ها الزامی است زیرا در غیر اینصورت میوه ها کاملاً بزرگ نمی شوند میوه بزرگ با کیفیت خوب زمانی بوجود می آید که تعداد میوه روی بوته محدود باشد. مبارزه با آفات و بیماریها باید در دستور کار قرار گیرد. از جمله مهمترین آفات بادنجان ، کنه می باشد که برای مبارزه با آن می توان از انواع سموم کنه کش مانند تدیون استفاده کرد. سایر آفات مانند شته، عنکبوت قرمز و انواع سوسک ، آسیب چندانی به بادمجان نمی توانند دارد کنند بعضی از قارچ هایی که به گوجه فرنگی حمله می کنند مانند فوزاریوم، آلترناریا و دورتیسلیوم (Verticillium) می توانند در بادمجان تولید بیماری نمایند و باعث پوسیدگی و خشک شدن برگها و میوه آن شوند برای جلوگیری از شیوع این بیماریها باید اولاً بذور ضدعفونی شده کشت شوند، ثانیاً از کاشتن بادمجان در زمینی که قبلاً گوجه فرنگی و یا سیب زمینی در آن کشت شده است خود داری کرد و ثالثاً بوته ها بخصوص زمانیکه کوچک هستند به وسیله قارچ کشها سمپاسی گردند.
برداشت
میوه بادمجان از زمانیکه حدود یک سوم آن تشکیل شده و اندازه نهائی خود را پیدا کرده باشد تا رسیدن کامل آن قابل برداشت است.میوه کاملاً رسیده پر رنگ شده به مدت زیادی می تواند روی بوته مادری باقی بماند. بدون آن که زیاد ماندن روی بوته تغییری در کیفیت آن ایجاد کند زیاد ماندن میوه روی بوته فقط روی کمیت آن اثر می گذارد و کمتر می شود با میوه کاسبرگهای بزرگ همراه است که با قسمتی از ساقه که بسیار سخت و چوبی می باشد توام است.
انواع بادمجان
بادمجان قلمی
بادمجان قلمی از قدیم در ایران کاشته می‌شده دارای میوه‌های باریک و بلند می‌باشد یعنی طول آن چندین برابر قطر میوه که از 3 تا 5 سانتیمتر تغییر می‌کند، می‌باشد.
بادمجان آمریکایی
بادمجان آمریکایی دارای 2 نوع است. در یکی که نوع معمولی است میوه قطور و طول آن تقریبا دو برابر قطر میوه می‌باشد و در دیگری قطر میوه خیلی زیاد و تقریبا برابر طول میوه است. در هر دو نوع بادمجان آمریکایی بوته کوتاه و پر شاخ و برگ است.
ازدیاد بادمجان
بادمجان را با کاشت بذر در خزانه زیاد می‌کنند. پس از آنکه بذر سبز شد و نهال جوان دارای 3 تا 4 برگ گردید آن را به محل اصلی منتقل می‌کنند. در نواحی سرد و یا نقاطی که فصل گرم برای حداکثر برداشت کوتاه است باید بذر یا بادمجان را دو تا دو ماه و نیم قبل از آنکه هوای بیرون به اندازه کافی گرم شود در گلخانه گرم کاشت زیرا در این صورت می‌توان انتظار محصول کافی از کاشت بادمجان در نواحی کوتاه فصل داشت.
بادمجان بنفش ژاپونی .
آب و هوا و خاک :
بادمجان ، گیاهیست که در مناطق گرمسیر و معتدل گرم بخوبی عمل میآید . ولی در مناطق سرد
میوه آن غالبا نرسیده و نمیتوان از آن استفاده نمود .
این گیاه از نظر احتیاجات غذائی همانند ، گوجه فرنگی می باشد و بایستی زمین را تقویت نمود .
روش کاشت :
در مناطق گرمسیر بذر بادمجان را در بهمن ماه و در مناطق معتدل در فروردین ماه در خزانه گرم و
یا شاسی می کارند .
پس از آن که بوته های آن چهاربرگه شدند آنها را از خزانه خارج ساخته و در زمینی که قبلا آماده
ساخته اند به فاصله 75 سانتیمتر از یکدیگر روی ردیف ها نشاء می کنند .
فاصله بین ردیف ها بایستی یک متر منظور گردد .
در طول تابستان هر چهار روز یک مرتبه آبیاری ضرورت دارد .
در ایران پس از آن که بوته ها بزرگ شدند و اولین گل ها تبدیل به بادمجان شد روی مزرعه
گوسفندان را می دوانند تا برگ ها و شاخه های گیاه بشکند ، آنگاه مزرعه را آبیاری می کنند تا
مجددا بوته ها شاخه و برگ بدهند و به گل نشسته میوه تولید کنند .
ولی در اروپا ، روش دیگری را انتخاب نموده اند به این ترتیب که شاخه های اضافی را با ماشین و
یا با دست قطع می کنند تا شاخه های جدید بوجود آیند و میوه بدهند .
برداشت بادمجان ، از اواخر خردادماه آغاز می شود و تا اواخر مهرماه ادامه خواهد داشت .
بادمجان های آخر محصول غالبا ریز و تلخ مزه هستند و برای تهیه ترشی بکار می روند .
بذرگیری :
بذرگیری بادمجان همانند گوجه فرنگی می باشد و با همان روش صورت می گیرد
منبع///علم كشاورزي
|
روز بخير كاربر مهمان! 
