نخود
نام علمی: Cicer arientinum نام لاتین : Chikpea
تاریخچه نخود :
شخصی به نام De condolleوطن اصلی نخود را یونان ،سلسله جبال هیمالیا و در نیمکره شمالی بین شبه جزیره کریمه و اتیوپی مشخص کرده است.
واویلوو اعلام می دارد که نخود دارای خاستگاه های متعددی بوده ،جنوب غربی آسیا و مدیترانه را اولین و اتیوپی را دومین مرکز ژنتیکی نخود معرفی نموده است.
پوپوآ مراکز ژنتیکی نخودهای دانه ریز را نواحی شرقی مدیترانه و اتیوپی و دانه درشت را به مدیترانه غربی نسبت داده است.
نخود دانه ریز Micro sperma
نخود دانه درشت Macroma sperma
نخود از جمله حبوباتی است که از سالیان دراز در خاورمیانه و خاوردور به مقدار فراوان موارد مصرفی داشته ،مخصوصا فرم های وحشی آن در سوریه و ترکیه به وفور یافت می شود.
فرم های وحشی موجود در افغانستان و ایران از لحاظ خیلی از خصوصیات مورفولوژیکی با فرم های زراعی متفاوت بوده اند بعضی از محققین گونه های وحشی نخود موجود در مصر و فلسطین را به عنوان انواع وحشی نخود زراعی طلقی می کنند ولی با عرض یابی منطقه و با علم به مشکلات تولید نخود در مناطق مذکور این تئوری غیر ممکن به نظر می رسد .
را به عنوان فرم های وحشی نخود زراعی معرفی کردند کشت نخود در اکثر نقاط جهان از جمله در غرب ،اتیوپی ،یونان در آسیای صغیر ،ترکیه ،ایران ،عراق،سوریه و قفقاز ،در شرق،آسیای میانه کوه های هیمالیا و افغانستان ادامه داشته و ارقام نخود زراعی از این نواحی به سایر نقاط دنیا گسترش پیدا کرده است .
مرکز اصلی زراعت نخود 22.65طول شرقی 30.52عرض شمالی می باشد در مراکش 8 درجه طول غربی و 32 درجه عرض شمالی ،در هندوستان و مصر 10-32 عرض شمالی است.
سازگاري نخود
) توقعات خاکی :
نخود جزء حبوباتی است که در تیپ های مختلف خاک می تواند رشد کند که این خاصیت موجب تغییراتی در شکل ظاهری (Habitus) گیاه می شود . واریته های (ارقامی) که در خاک های خشک کشت می شوند دارای شاخه های کمتر ،پاکوتاه که گلدهی و تشکیل دانه در آنها 4 ماه به طول می انجامد در صورتی که در خاک های مرطوب و سنگین دوره رشد رویشی طولانی تر شده و شاخه دهی افزایش پیدا کرده و لذا رشد زایشی به تأ خیر خواهد افتاد. در خاکهای حاصلخیز اگر مقدار رطوبت خاک خیلی بالا باشد افتی در تشکیل دانه روی میدهد PH مناسب جهت نخود بین6-9 بوده ومحصول خوبی تولید می شود که د ر این میان ،فزونی کلسیم در خاک ،تأثیرات منفی در کیفیت پخت دارد و به مقدار کلسیم تجمع یافته در پوسته دانه بستگی دارد.
2) تنوعات اقلیمی (کلیماتیک Climatic) :
Koinovl 1988 مقاومت برخی از ارقام نخود را در منفی 29 درجه زیر صفر و زیر 5 سانتی متر ضخامت برف و بدون پوشش و 12.9درجه سانتی گراد گزارش گردیده است که البته این درجه مقاومت فقط در دانه های تازه جوانه زده مشاهده شده است.
نخود بین دماهای 15-30درجه قابلیت جوانه زنی داشته ولی درجه حرارت بهینه جهت تحقق امر جوانه زنی 20درجه خواهد بود
دماهای اصلی Cardinal Temperature:
Max 30
Optimum 20
Min 15
درجه حرارت های بالا در نخود رشد رویشی را تشدید کرده و تعداد برگ ها افزایش می یابد به عنوان مثال در دماهای 12-20 گیاه 13-14برگی بوده که این مقدار در درجه 27-35 به 19-23 برگ افزایش پیدا میکند .
نخود در مراحل اولیه رشد 29-32درجه در روز و 21-24درجه در شب را پذیرا می باشد .
در پریودهای بعدی رشد و مراحل گلدهی درجه حرارت مطلوب در روز 29-26 و در شب 18-21 درجه متغیر می باشد .
لازم به یاد آوری است که حداقل درجه حرارت مناسب نخود 5 (پنج) درجه سانتی گراد می باشد .در مناطقی که رطوبت خاک کافی است نیازی به آبیاری نیست و از سویی باران های بیش از معمول زیان آور است و عموماً در مدت گلدهی وجود باران و رطوبت فراوان از عوامل ضد تولید بوده و باعث عدم تهویه در خاک گشته و تأثیرات منفی در گلدهی و تشکیل دانه (میوه) دارد.
بسته به شرایط فیزیکی خاک ،باران های خفیف یا آبیاری سبک در مراحل رشد رویشی از شرایط ایده آل نخود می باشد.
زراعت نخود
این گیاه نیاز مبرمی به لایه سست و خاک بسیار نرم ندارد و در خاک های با بافت سنگین ،جوانه زنی اش به خوبی انجام می گیرد و خاک های خیلی نرم و فشرده ،مانع مکانیزم جوانه زنی میشود ،نخود نیز ،مانند دیگر حبوبات ،دارای ریشه های عمیق بوده و به این جهت در بستری که عملیات آماده سازی به خوبی انجام نشده نفوذ کرده و به این وسیله در اصلاح طبقات خاک ،نقش خوبی را ایفا خواهد کرد .
عمق شخم برای نخود بین 5-10 سانتی متر در نوسان است.
در خاک های سنگین که تهویه به خوبی انجام نمی گیرد و بیماری های خاکزی وجود دارد ،شخم عمیق توصیه نمی شود .
زمان مناسب کشت در مناطقی که دارای زمستان های خیلی سرد هستند در اواخر زمستان یا اوایل بهار و در نواحی با زمستان ملایم کشت پاییزه مرسوم است.
معمولاً در نقاط گرمسیر مانند استان های خوزستان و فارس در پاییز کشت نخود متداول است و برداشت آن در اواخر اسفند یا اوایل فروردین می باشد .
کشت نخود به 2 روش سنتی یعنی دست پاش (Broadcasting) و مکانیزه (بذرکاری Drilling) انجام می گیرد.
در کشت دست پاش پس از آماده سازی بستر بذر را به طور تصادفی پاشیده و سپس عمل ماله کشی انجام میشود .از این روش ساده در دیمکاری استفاده میشود در نتیجه بذر مصرفی بیشتر خواهد بود و 100-120kg /he میزان بذر میشود اما در کشت مکانیزه فواصل خطوط کشت 25-30cm و فواصل بوته در روی ردیف های کشت 10-15cm متفاوت است .
نتایج آزمایشات مختلف در کشور های بلغارستان و روسیه ثابت کرده است که در فواصل 15 cm بیشترین بازدهی حاصل شده است.
در خاورمیانه و اکثر کشورهای حوضه مدیترانه فواصل خطوط کشت 30-80cm است . میزان بذر مورد نظر در این روش کشت به وزن هزار دانه بستگی دارد اگر وزن 1000دانه 120گرم باشد میزان بذر بین kg48-72 و بذور دارای 200 گرم وزن هزار دانه میزان بذرشان kg/he80-120 متغیر است.
مناسب ترین عمق کشت در نخود 5-6 سانتی متر بوده و اگر این میزان رعایت نشود گلدهی به تأخیر افتاده و کاهش محصول را به همراه خواهد داشت معمولاً 10-12روز بعد از کاشت خروج گیاهچه ها شروع میشود و کوتیلدون ها در داخل خاک باقی می مانند (نخود درون خاکی یا هیپوجیل است) چون گیاه نخود نیز BNF میباشد لذا استفاده از کودهای شیمیایی ازته توصیه نمی شود معمولاً کمبود ازت با تغییر رنگ گیاه مشخص می شود در کشت زود هنگام 30 کیلو در هکتار کود ازته جهت تشکیل دانه ضروری است که به صورت های آمونیوم سولفات وآمونیوم نیترات استفاده می شود مقدار کود فسفره 20-60kg /he است .
مصرف کودهای حیوانی در زراعت نخود فقط در خاک های فقیر و شنی توصیه میشود و استفاده از این نوع کود در خاک های حاصلخیز و معمولی موجب تشدید بیماری پژمردگی یا فوزاریوم Fusarium میشود .
باکتری مخصوص تولید گره در ریشه های نخود تاکنون به صورت واضح مشخص نشده است ولی شخصی به نام Arozzol 1 948گونه باکتری نخود را ریزوبیوم سی سری Ciceriنامگذاری کرده است .
در آزمایشاتی که در خاک های رسی و معمولی انجام گرفته با تلقیح باکتری ،افزایش 37-74% در محصول دانه به اثبات رسیده و از سویی آلوده کردن بذر با باکتری در بالا بردن نسبت پروتئین در دانه به میزان 5.4 % گزارش گردیده است.
عمليات داشت نخود
)در مرحله اول، وجین و مبارزه با علف های هرز در مزرعه نخود انجام میشود. خاک دادن پای بوته ها به علت پرشاخ و برگ بودن گیاه به ویژه در ارقام پا بلند ضروری است و در کشت سطحی نخود پس از خروج گیاهچه وقتی ارتفاع بوته به Cm 20-25 رسید مقداری خاک پای بوته ها می ریزند. عملیات وجین و سله شکنی در مزارع نخود لازم و معمولاً توأماً انجام می گیرد و 3-4 هفته پس از کاشت ،وجین سطحی بین ردیف ها در بالا بردن محصول موثر واقع خواهد شد و در صورت لزوم 3-4 هفته بعد این کار تکرار خواهد شد.
کنترل شیمیایی علف های هرز در مزارع نخود نیز مقرون به صرفه می باشد.علف کش هایی همچون Prometryne 2 – 3 kg/he Simasin 2 kg/he
شخصی به نام Koinovدر سال 1988 م. جهت کنترل علف های هرز به هنگام آماده سازی بستر بذر در شرایط کشور بلغارستان آن را مطرح کرد.در نتیجه تطبیق این مواد شیمیایی کنترل علف های هرز به نسبت 83 % و مقدار محصول به میزان 50% افزایش یافت.
آبیاری نخود :
در کشت این گیاه آبیاری ،محصول را ضمانت میکند اما به اشباع بیش از حد خاک ،باید دقت داشت زیرا تجمع آب ،پژمردگی در گیاه را تسریع می بخشد . در اسپانیا ،فرانسهو مکزیک ،مزارع نخود 2-4 بار به روش شیاری آبیاری میشوند . آبیاری های مکرر ،موجب کاهش محصول ،افزایش رشد رویشی و تأخیر در رسیدگی فیزیولوژیکی می شود .
طبق بررسی ها، در شرایط رطوبت کم هر 14 روز یکبار آبیاری در ازدیاد محصول واریته های دانه درشت موثر خواهد بود.
برداشت نخود
طور کلی نسبت به ارقام ،رشد کامل نخود از 95-150روز به طول می انجامد از آنجایی که نیام های نخود از هم باز نشده و ریزش نمی کنند لذا مشکلی در برداشت آن وجود ندارد و این فرآیند را تا رسیدگی کامل و خشک شدن تمامی گیاه می توان به تأخیر انداخت.
برداشت با دست و یا با کمباین امکان پذیر است ،در برداشت سنتی ساقه ها را با داس از نزدیکی سطح خاک درو کرده و یا بوته ها را از ریشه در می آورند و مدتی برای خشک شدن در محلی نگهداری کرده و سپس جهت دانه و کلش اقدام به خرمن کوبی مینمایند.
توده های بوته نخود ،که برداشت شده باید طوری روی هم ،انباشته شوند که قسمت های ریشه رو به بالا قرار گرفته تا نیام های موجود در بخش زیرین نیز به خوبی خشک شوند .
ارقامی از نخود را که مناسب برداشت مکانیزه می باشند باید دارای خصوصیات مطلوبی نظیر فرم بوته ایستاده ،ارتفاع بلند بوته و زیاد بودن فاصله اولین نیام از سطح خاک باشند.
راندمان نخود در شرایط دیم 419 و در شرایط آبی 1125کیلوگرم در هکتار است.
انبار نخود
نگهداری در اماکنی که دارای تهویه مناسب باشند امکان پذیر بوده و به دقت کافی نیاز دارد . مقدار رطوبت دانه 8-14% دمای پایین و رطوبت نسبی کم جهت حفظ نیروی حیاتی بذر در انبار ضروری است.
خواص نخود فرنگي
نخودفرنگی حاوی موادی است که برای سلامت استخوان مناسب می‌باشند. آنها منبعی غنی از ویتامین K1، فولیک‌اسید و ویتامین B6 هستند.
نخود فرنگی در همه انواع آن طعمی بسیار خوشمزه دارد و از نظر سلامتی مغذی میباشد. فصل کاشت نخود فرنگی از بهار تا اوایل پاییز است.
نخود فرنگی، گیاهی است که میوه آنها غلاف مانند است و دانه‌های گوشتی که ما آنها را بعنوان نخود می‌شناسیم در آن وجود دارد. نخود از محدود حبوباتی است که هم بصورت پخته و هم خام،جزء سبزیجات تازه محسوب می‌گردد. اگرچه، تنها 5 درصد از نخود بصورت خام فروخته میشوند، باقی آنها یخ‌زده و یا کنسرو شده است. نخود یخ‌زده به این دلیل که طعم خود را حفظ کرده‌اند و سدیم کمتری دارند، ترجیح داده میشوند.
فواید نخودفرنگی
نخودفرنگی حاوی موادی است که برای سلامت استخوان مناسب می‌باشند. آنها منبعی غنی از ویتامین K1 هستند که استئوکلسین(Osteocalcin) که اصلیترین پروتئین در استخوان است را فعال می‌سازد. استئوکلسین مولکولهای کلسیم درون استخوان را جذب می‌نماید. بنابراین بدون ویتامین K1 به اندازه کافی، میزان استئوکلسین کافی نمی‌باشد و معدنی‌شدن استخوان صورت نمی‌گیرد.
نخود فرنگی منبعی از فولیک اسید و ویتامین B6نیز است. این دو ویتامین در کاهش ساخت هموسستئین که مولکول خطرناکی است کمک می‌کنند. مطالعه‌ای نشان داده‌است که زنان یائسه‌ای که از کمبود میزان فولیک‌اسید خود اطلاعی ندارند بوسیله مکملهایی که فولیک اسید دارند، میزان هموسستئین در آنها کاهش می‌یابد.
مواد موجود در 100 گرم نخود فرنگی
| ویتامین |
K 41.40میکروگرم |
| منگنز |
0.84 میلی گرم |
| ویتامین |
C 22.72 میلی گرم |
| فیبر |
8.80 گرم |
| ویتامین |
B1 0.41 میلی گرم |
| فولات |
101.28 میکروگرم |
| ویتامین |
A 955.20 واحد |
| تریپتوفان |
0.06 گرم |
| فسفر |
187.20 میلی گرم |
| ویتامین |
B6 0.23 میلی گرم |
| منیزیم |
62.40 میلی گرم |
| ویتامین |
B2 0.24 میلی گرم |
| مس |
0.28 میلی گرم |
| آهن |
2.46 میلی گرم |
| سرب |
1.90 میلی‌گرم |
| پتاسیم |
433.60 میلی گر |
کمک به قلب بوسیله نخود فرنگی
هموسستئین رگهای خونی را تخریب میکند و باعث گرفتگی رگها می‌گردد. بنابراین فولیک اسید و ویتامینB6 در نخود فرنگی از سلامت سیستم قلبی ـ عروقی حفاظت می‌کنند. در واقع فولیک اسید برای عملکرد سیستم قلبی ـ عروقی بسیار مهم است و در مطالعه‌ای که در سال 1995 انجام گرفت، در طول یک سال 400 میکروگرم فولیک اسید در روز از مرگ 28000 نفر بدلیل مشکلات سیستم قلبی ـ عروقی در سال در آمریکا جلوگیری نمود.
بالا بردن انرژی و سلامت
نخود فرنگی یکی از مهمترین غذاهایی است که اگر شما معمولاً احساس خستگی و بی حالی می‌کنید، می‌تواند جزء رژیم غذایی شما قرار گیرد. نخود فرنگی به این دلیل که مواد مغذی موجود در آن سلولهای تولید کننده انرژی و سیستم‌های بدن را حمایت میکند و برای رفع خستگی مهم میباشد.
نخود فرنگی منبعی خوب از ویتامین B1، B6، B2 و B3میباشد که همه این ویتامینها برای سوخت و ساز چربی، پروتئین و کربوهیدرات ضروری میباشد. نخود فرنگی همچنین منبعی غنی از آهن و مواد معدنی ضروری برای عملکرد طبیعی سلولهای خونی میباشد که کمبود آنها باعث کم خونی،خستگی و کاهش سیستم ایمنی بدن می‌گردد. نخود فرنگی همچنین منبعی از ویتامین C است که بسیاری از سلولهای تولید کننده انرژی را از تخریب بوسیله رادیکالهای آزاد محافظت می‌نماید.
بالا بردن سلامتی بوسیله نخودفرنگی
ویتامینC موجود در نخود فرنگی، از ابتلاء به سرطان جلوگیری می‌نماید. مشاهده شده است که جذب بالای ویتامین C باعث کاهش ابتلاء به انواع سرطانها می‌گردد که از آن جمله میتوان به سرطان خون، سرطان غدد لنفاوی، ریه و پانکراس و همچنین سرطانهایی که به هورمونهای جنسی مربوط می‌باشند مانند سرطان سینه، پرستات، مثانه و سرطان تخمدان اشاره نمود.
ویتامین C، اولین و موثرترین محافظ آنتی اکسیدانی در بدن است. ویتامین C، از تخریب سلولهای ساختاری مانند DNA، جلوگیری میکند و به بدن برای مقابله با آلودگیهای محیطی و سموم شیمیایی کمک کرده و سیستم ایمنی بدن را افزایش میدهد.
منبع///http://www.iran-eng.com
|
روز بخير كاربر مهمان! 
