هرس درخت سيب:
سيب يكي از انواع ميوه هايي است كه از زمان هاي بسيار قديم مورد استفاده قرار گرفته است. قديمي ترين آثاري كه به دست آمده مربوط به يك سيب فسيل شده است كه در حفاري هاي نزديك سوئيس كشف شده است و متعلق به ادوار ماقبل تاريخ مي باشد. به طور كلي پرورش درختان سيب بر حسب رشد و نمو و شكل و اندازه طول تنه به سه دسته تقسيم مي شوند:
1- درختان سيب پاكوتاه
2- درختان سيب نيمه پابلند (متوسط)
3- درختان سيب پابلند.
معمولا براي توليد و پرورش درختان سيب پابلند و نيمه پابلند (متوسط) از پايه هاي بذري و در بعضي از موارد از پايه هاي غير بذري (انواع مالينگ ها) و براي درختان سيب پا كوتاه از پايه هاي غير بذري (مالينگ ها) استفاده مي شود. شكل تاج درخت كه در روي انواع اين گونه پايه ها تشكيل مي گردد و بر حسب چگونگي پرورش و تربيت آنها به صورت كروي، پهن و آزاد مي باشد. براي توليد ميوه سيب به ازاي هر ميوه سيب 60 تا 100 برگ سبز مورد نياز مي باشد تا به طور كافي ميوه را تغذيه كرده و رشد و نمو داشته باشد.
نحوه پرورش و هرس درختان سيب پاكوتاه:
در پرورش درختان سيب پاكوتاه لازم است نخست به سيستم و روش هاي مختلف پرورش درخت توجه نماييم. درختان سيب را مي توان بر حسب چگونگي شكل تاج به فرم هاي مختلف گرد و پهن پرورش داد. منظور از درختان به فرم گرد تربيت آزاد شاخه هاي اصلي در جهات مختلف مي باشد. اگر اين گونه درختان را از بالا نگاه كنيم داراي فرم كروي هستند. در بين فرم كروي فرم هاي ديگري با نام فرم هاي جامي، قيفي، مختلط و... قرار دارند. تشكيل فرم در تيپ كروي بستگي به چگونگي هرس دارد. عمليات هرس فرم جامي به شكل زير است:
اين فرم هرس به دو صورت انجام مي شود. هرس جامي با مركز باز، ديگري هرس جامي با محور. در نوع اول بازوهاي اوليه يا شاخه هاي اصلي اوليه از فاصله كوتاهي روي تنه واقع مي شوند در حاليكه در نوع محور دار، در طول بيشتري از بالاي تنه واقع مي شوند. هرس فرم جامي با مركز باز بدين ترتيب مي باشد.
سال اول: پس از كاشت نهال در صورت مناسب بودن شرايط از نظر فصل، آنها را از ارتفاع 60 سانتي متري سر برداري مي نماييم.
سال دوم: در آن سال جوانه هاي موجود در طول 60 سانتي متري نهال رش كرده و توليد شاخه هايي مي نمايد. بايستي توجه داشته باشيم اسكلت نهايي درخت از اين سال شكل داده مي شود. براي اين منظور اوين شاخه را از 15 سانتي متر بالاي سطح خاك روي تنه انتخاب مي نماييم فواصل بين شاخه ها در طول تنه بايستي بين 15 تا 20 سانتي متر به طور متناوب باشد و در اين فواصل اگر شاخه يا جوانه هايي به طور نا به جا روييده باشد، حذف مي نماييم. معمولا در اين روش تعداد شاخه هاي باقي مانده بين 3 تا 5 عدد مي باشد. در مورد نهال هايي كه در سال اول كاشت داراي تعدادي شاخه مي باشند، عمليات هرس همانند عملياتي است كه در سال دوم روي نهال هاي يك تنه بدون انشعاب در سال اول انجام مي گيرد. در صورتي كه تعداد شاخه هاي باقي مانده جهت اسكلت درخت كافي نباشد براي تشكيل شاخه جديد در بالاي جوانه اي كه تبديل به شاخه جديد گردد، زخم كوچكي ايجاد مي نماييم تا جوانه تحريك شده و سريعا شاخه مورد نظر را توليد نمايد. در هر دو حالت لازم است پس از انتخاب شاخه ها و اسكلت بندي يك سوم طول دو شاخه را قطع و سربرداري مي نماييم.
سال سوم: در حالي كه شاخه هاي اصلي يا اسكلت اوليه بين 3 تا 5 شاخه باشند لازم است در اين مرحله فضايي براي 6 تا 10 شاخه ثانوي در نظر گرفته شود، زيرا در روي هر بازوي اوليه يا شاخه اصلي فقط 2 شاخه ثانوي باقي مي ماند تا نهال بتواند فرم اصلي و جامي خود را حفظ نمايد در اين مرحله در صورت لزوم شاخه هايي كه با تنه اصلي زاويه نامتناسب (كمتر از 60 درجه) دارند، توسط بازوهاي جدا كننده آنها را تنظيم مي نماييم. علاوه بر اين لازم است شاخه هاي نا به جايي كه روييده اند حذف كرد. همچنين شاخه هاي ثانويه را در اين مرحله به همان ترتيب نسبت يك سوم طول شاخه از جوانه اي كه به سمت بيرون است سربرداري مي نماييم. در سالهاي بعد عمليات هرس منحصر به تنظيم و حذف شاخه هاي نا به جا به كنظور حفظ اسكلت و فرم درخت انجام مي شود. سپس هرس و سربرداري شاخه هاي جوان هر سال روي درخت انجام مي گيرد.
هرس درخت گلابي:
درختان گلابي كه امروزه مورد كشت قرار مي گيرند از گونه هاي وحشي آن حاصل شده اند. طبق نظريه محققين گونه هاي وحشي گلابي در مناطق معتدل اروپاي غربي تا آسياي شرقي پراكنده مي باشند. بر اساس شواهد تاريخي در يونان قديم كشت اين گياه مرسوم بوده است و در اوايل قرن هفدهم فرانسويان موفق شدند ارقام جديدي را از شمالي وجود دارد كه تعدادي از آنها در چين، ژاپن، كره و همچنين 8 تا 10 گونه آن در ايران و آسياي صغير موجود است. در درختان گلابي عمل تكثير و ازدياد غليا از طريق پيوند با استفاده از پايه هاي مختلف صورت مي گيرد. امروزه در اروپا و آمريكا براي حصول نتيجه مناسب از بذر گلابي وحشي استفاده مي شود كه بر روي آنها ارقام مرغوب گلابي پيوند مي گردد. كه فقط اين پايه ها دير رس بوده ولي نسبت به سرما مقاوم مي باشند و رشد اين پايه ها زياد و قوي مي باشد و بيشتر از اين پايه ها براي پرورش درختان گلابي پا بلند و نيمه بلند استفاده مي شود. امروزه براي پرورش درختان پا كوتاه و متوسط از پايه به جهت پيوند گلابي استفاده مي شود و اين پايه نسبت به سرما و يخبندان شديد حساسيت دارد ولي به طور معمول زودتر بارور شده و عمرشان نيز نسبت به پايه هاي بذري گلابي كمتر است.
فرم هاي پرورش درخت گلابي:
درختان گلابي را به شكل هاي مختلف، گرد، پهن و همچنين پا كوتاه و پا بلند تربيت مي نمايند. در بين انواع فرم ها، فرم دوكي- بادبزني با شاخه هاي عمودي – بادبزني با شاخه هاي افقي، جامي و تيپ هاي مخلف جامي پرورش مي دهند. براي به دست آوردن درختان پا بلند كه ارتفاع تنه آن اكثرا بين 60/1 تا 80/1 متر مي باشد از پايه هاي بذري گلابي استفاده مي شود و براي درختان پا كوتاه از پايه به استفاده مي شود.
هرس باردهي در درختان سيب و گلابي:
بعد از هرس فرم دهي درختان هرس بارآوري را بياد انجام داد كه به علت مشابهت درخت سيب و گلابي هر دوي آنها را با هم شرح مي دهيم.
شكل درخت شامل تنه اصلي، شاخه هاي اصلي و شاخه هاي فرعي مي باشد. شاخه هاي اصلي و شاخه هاي فرعي داراي انشعابات كوتاهي هستند كه ميوه ها روي آنها تشكيل مي گردند. اين شاخه ها را اصطلاحا كورسون مي گويند. بنابراين ميوه هاي روي يك چنين شاخه هاي ظاهر مي شوند. هنر عمل هرس از اين جا شروع مي شود كه اين گونه شاخه ها و ديگر شاخه ها را تبديل به شاخه هاي مفيد و بارور گرداند يعني جوانه هاي گل تبديل به ميوه مي شوند. انواع شاخه ها در درختان سيب و گلابي عبارتند از:
دارد يا ميخچه: در درختان سيب و گلابي شاخه هاي خيلي كوتاهي كه منتهي به يك جوانه مي گردند ديده مي شود كه آنها را دارد يا ميخچه مي نامند. ميخچه ها در حد فاصل بين جوانه هاي چوب و ميوه قرار دارند و همين ميخچه ها هستند كه بعدا به ما ميوه خواهند داد. لذا توصيه مي شود تا حد امكان تعداد اين گونه ميخچه ها را در روي درختان حفظ كرده و زياد نمايم. طول اين شاخه حودو 1 تا 3 سانتي متر است.
ميخچه شاخه بسيار كوتاهي است كه در جواني صاف و يا داراي چين و چروك هايي است و در هنگامي كه مسن مي گردد به جوانه كوچك و مخروطي منتهي مي شود. اين اندام موقتي بوده و در شرايطي كه در مواد غذايي به اندازه كافي در اختيار داشته باشد، تبديل به لامبورد مي گردد. طول آن بين 3 تا 10 سانتي متر است.
لامبورد: لامبورد همانند ميخچه است و در انتهاي آن جوانه هاي گل و ميوه تشكيل مي گردند. به طور كلي لامبورد كمي بزرگتر از ميخچه بوده و در غالب اوقات مي تواند در روي بورس (محلي كه ميوه و گل تشكيل شده است) مجددا لامبورد و ميخچه تواما پديد آيد.
برندي يا شاخك: برندي تقريبا شبيه به يك شاخه كوچك باريك بوده و خم شونده است. در هنگاني كه كامل و خوب رشد كرده باشد طول آن حدود 20 سانتي متر است. اگر در انتهاي برندي جوانه گل داشته باشد برندي تاجدار و اگر جوانه چوب داشته باشد برندي ساده است.
نرك يا گورمان: تحت تاثير تغذيه مناسب و زياد پاره اي از جوانه ها رشد قوي و كاملي مي يابند و قدرت رويشي كه در اين شاخه ها وجود دارد اجازه نمي دهد كه ميوه ها به آساني در روي آنها تشكيل گردند.
شاخه: در طول دوران رشد و شرايط مناسب فصلي تعداد زيادي از جوانه ها فعال شده و پاره اي از آنها كه در مجاورت چوب قرار دارند تبديل به برگ و گاهي توليد جوانه هاي ثانوي در روي شاخه ها مي كنند. در پاييز پس از ريزش برگ ها اين جوانه ها تبديل به شاخه مي گردند. معمولا اين اندام ها در گلابي و سيب كاملا قوي بوده و حاصل جوانه هاي چوب جانبي و جوانه انتهايي فعال و بارور مي باشند. جوانه هاي مزبور حاصل جوانه هاي ضميمه بوده كه جوانه خواب مي باشند. اين جوانه ها هميشه در بالاي نقطه فشردگي و چين و چروك دار بورن شاخه قرار دارند و براي فعال كردن اين جوانه لازم است شاخه را چند ميليمتر بالاتر از محل اتصال قطع كنيم.
جوانه چوب:
جوانه ميوه يا گل همانند جوانه چوبي به طور جانبي در روي شاخه ها قرار گرفته و غالبا در انتهاي لامبورد يا براندي تشكيل مي گردند و روي آنها از فلس هاي جنيني پوشيده شده است. شكل عمومي آنها كروي و يا بيضي متورم مي باشد و در شرايط مناسب فعال شده و تبديل به گل و ميوه مي گردد. پس از برداشت ميوه، محل اتصال ميوه متورم و گوشتي شده و غالبا در روي آنها دارد و لامبورد و گاهي برندي تشكيل مي گردد. بنابراين اين اندام را بيد براي هميشه روي درخت و شاخه ها حفظ نمود زيرا عضو مفيدي است كه اصطلاحا آن را بورس مي نامند.
تغييرات جوانه:
به طور كلي جوانه چوب در طول دوران رشد تغييرات بسياري يافتند و اندام هاي مختلف را مي تواند توليد نمايد همچنين در چگونگي و وضع باردهي و هرس شاخه ها شناخت و شناسايي آنها موثر مي باشد. بنابراين با تغييرات در ميزان و مقدار شيره نباتي كه به جوانه ها مي رسد جوانه تغيير شكل يافته و تبديل به شاخه قوي (طول آن به 80 سانتي متر يا بيشتر) خواهد شد كه آن را اصطلاحا نرك يا گورمان مي نامند. در حالتي كه شيره نباتي در يك حد طبيعي به جوانه ها برسد از آنها شاخه هاي معمولي تشكيل مي گردد كه معمولا طول آنها بين 25 تا 40 سانتي متر خواهد بود و آنها را شاخه چوبي معمولي مي گويند.
- اگر جوانه ميزان خيلي كم شيره نباتي دريافت نمايد، رشد جوانه ها كند و كوتاه بوده و اندام كوچك و نوك تيزي به نام دارد يا ميخچه را مي سازد
- در شرايطي كه به علل مختلف مقدار شيره نباتي خيلي كم در اختيار جوانه قرار گيرد رشد و فعاليت جوانه كاملا محدود گشته و گاهي بدون فعاليت هم چنان باقي مي ماند و اصطلاحا به اين نوع جوانه ها، جوانه انتظار يا خواب مي گويند.
- گاهي نيز ممكن است اصولا شرايطي پديد آيد كه جوانه از حداقل ماده غذايي محروم مانده و در اين حال جوانه ها سقوط خواهند كرد.
در پاره اي از واريته هاي گلابي كه ميزان باردهي آنها زياد است جوانه گل در طي چند ماه تشكيل مي گردد. شاخه ها و براندهاي سال منتهي به يك يا چند جوانه گل مي شوند. اين انشعابات را اصطلاحا كورسون يا شاخك مي نامند.
چگونگي تغيير كورسون (شاخك) به اندام بارده:
شاخه اي كه از جوانه تشكيل شده است مي تواند به طور آزاد رشد كند. در اين حال براي فعال كردن آن لازم است عمليات هرس در روي شاخه مزبور در طي سه سال صورت گيرد تا تبديل به جوانه بارده گردد.
1- در سال اول هرس لازم است سه جوانه خواب در روي آن نگاه داشته و از بالاي جوانه شاخه را قطع نماييم.
2- در سال دوم شاخه اي كه از جوانه سوم سال قبل روييده يك جوانه نگه داشته و بقيه را حذف مي نماييم.
3- در سال سوم براي فعالي شدن دو ميخچه سال قبل و تبديل آنها به اندام بارده شاخه را از بالاي ميخچه بيروني قطع مي نماييم و در همين سال ميخچه ها فعالي مي گردند.
عمليات و اجراي هرس:
به طور كلي ميوه دادن درخت نسبت معكوس با رشد و نمو آن دارد. يعني اگر درخت داراي رشد زياد باشد ميزان محصول كمتر خواهد شد. بر عكس درختاني كه رشد آنها متوسط يا كمتر است ميوه بيشتري توليد مي كنند. معمولا ميوه هاي سيب و گلابي در روي شاخه هاي سه ساله و يا بيشتر تشكيل مي گردد و كمتر اتفاق مي افتد كه در روي شاخه هاي يك يا دو ساله ميوه تشكيل شود. لذا شاخه هاي قوي را در زمستان بايد بلندتر و در تابستان كوتاه تر هرس نمود. در حالي كه شاخه هاي كه رشد آنها كمتر است در زمستان كوتاه تر هرس مي گردند. ضمنا در درختان سيب و گلابي بزرگ و مسن جوانه هاي چوبي و ميخچه مي تواند چندين سال به حال خواب ابقي بمانند ولي هنگامي كه شاخه هاي زائد را هرس نماييم جوانه هاي مزبور به رشد و نمو خود ادامه مي دهند و فعال مي گردند.
هرس در روي يك شاخه گلابي براي باردهي در طي چهار سال:
هرس سال اول: در روي يك شاخه بلند در زمستان سه جوانه را باقي گذاشته و از بالاي جوانه سوم شاخه را قطع مي كنيم.
هرس سال دوم: پايين ترين جوانه ذر روي شاخه تبديل به ميخچه شده و جوانه كناري يا دومين جوانه شاخه كوتاه يا كورسون بدون تاج را تشكيل مي دهد. در جوانه سوم كه تبديل به شاخه طويل شده است دو جوانه باقي گذاشته و از بالاي جوانه دوم شاخه را قطع مي كنيم.
هرس سال سوم: در سال سوم ميخچه سال قبل تبديل به لامبورد گشته و كورسون معمولي تبديل به كورسون تاجدار مي گردد. شاخه بلند و طويل شده كه از جوانه انتهايي پديد آمده درست از بالاي كورسون تاجدار حذف مي گردد. لامبورد و كوروسن تشكيل شده در همان سال (سال چهارم) تبديل به ميوه مي گردد.
هرس سال چهارم: در اين سال كورسون كه در سال سوم بار داده است از پاشنه و كنار لامبورد ميوه داشته سال قبل حذف مي گردد تا در روي بورس سال قبل ميخچه و لامبورد تشكيل شده و فعال گردد. تمامي اين عمليات در زمستان موقعي كه هوا مساعد باشد و يا در اوايل پاييز در مناطقي كه زمستان سخت ندارد انجام مي گيرد.
هرس سبز يا تابستانه در درختان سيب و گلابي:
هرس تابستانه يا سبز در طول دوران رشد رويشي و سبز گياه صورت مي گيرد و اين هرس مكمل هرس زمستانه يا خواب مي باشد كه عمل تنظيم باردهي و توليد را بر عهده دارد. امروزه هرس تابستانه در مورد درختان پاكوتاه بسيار مرسوم و ضروري است. زيرا با اين عمل تعداد و مقدار شاخه ها و برگ ها كنترل شده و تعادل بين رشد شاخه ها و ريشه ها برقرار مي گردد. همچنين هوا و نور به سهولت در داخل درخت نفوذ كرده و در ميزان تبخير و تعرق موثر بوده و در رنگ و اندازه ميوه نقش مهمي دارد. در هر حال هرس زمستانه در فرم و رشد شاخه ها و هرس تابستانه در توليد و تنظيم باردهي موثر مي باشد.
زمان هرس تابستانه:
عمليات هرس تابستانه از آغاز فصل رويش مي تواند شروع و تا اواخر فصل رويش ادامه داشته باشد. ولي عملياتي كه در آغاز فصل انجام مي شود تقريبا محدوديت كمتري نسبت به ديگر مراحل در طول رشد دارد. هرس در اواسط تابستان مي تواند در كنترل رشد درخت به نحو چشمگيري موثر واقع شود.
اصول كلي هرس تابستانه:
عمل هرس تابستانه بلافاصله با شروع فصل رشد مي تواند آغاز گردد و عملا با قطع جوانه هاي انتهايي كه حدود 5 تا 8 سانتي متر مي باشد، به نسبت يك دوم يا يك سوم شاخه قطع مي گردد. اين نسبت در شاخه هاي پر رشد حدود يك دوم و در شاخه هاي كم رشد حدود يك سوم مي باشد. در جوانه هاي جانبي و شاخه هاي ثانويه كه از محور جوانه هاي برگ شروع به رشد مي كند مي توان اين شاخه ها را از حدود برگ سوم يا چهارم يا پنجم بر حسب ميزان رشد قطع نمود. هنگامي كه قطر شاخه ها به اندازه قطر يك مداد مي رسد عمل هرس در روي آنها شروع مي شود و زمان اجراي عمليات بستگي به شرايط آب و هوايي داشته و معمولا از اواسط خرداد آغاز مي گردد. اگر در مورد رسيدن آنها ترديدي وجود داشته باشد مناسب است كه عمل هرس را كمي ديرتر و حدود اوايل تير انجام داد.
سيستم هاي هرس تابستانه:
1- سيستم هرس لورت: اين هرس را اصطلاحا هرس كوتاه يا ضعيف در طول دوران رشد مي نامند.
2- سيستم هرس سه جوانه
3- سيستم هرس طويل يا شديد: در اين هرس قسمت اعظم شاخه قطع مي گردد و عملا تمام شاخه هاي يكساله را كه به طور مناسب گسترش يافته اند، حفظ مي نماييم و بقيه را به مقدار كم باقي گذاشته و يا كاملا حذف مي كنيم. به طور كلي سعي مي شود ميخچه و جوانه هاي گل را كاملا حفظ نماييم. در درختاني كه عمل فرماسيون در آنها پايان يافته است توصيه مي شود كه يك سوم شاخه هاي عمودي و براي شاخه هاي مايل يك دوم و براي شاخه هاي افقي دو سوم در زمستان عمل قطع انجام گيرد.
هرس سه جوانه: اين هرس زياد شديد نبوده و عملا در هنگام استراحت رويشي درختان صورت مي گيرد، زيرا درختان فاقد برگ بوده و عمليات به آساني صورت خواهد گرفت. هرس سه جوانه يا هرس خشك بايستي همراه با هرس در دوران رويشي با عمل پنسمان انجام شود.
پنسمان:
در هرس درختان ميوه به منظور باردهي لازم است جوانه هاي اضافي و يا بيهوده و بي مصرف را پس از شناسايي، قبل يا پس از سبز شدن براي تنظيم تناسب جريان شيره نباتي در شاخه ها حذف نماييم كه اين عمل را اصطلاحا پنسمان مي گويند. گاهي با عمل پنسمان در ماهيت جوانه ها مي توان تغييراتي به عمل آورد. مثلا جوانه هاي چوبي را به ميخچه و ميخچه را نيز به وسيله هرس زمستانه به جوانه گژل تبديل نمود. گاهي عمل پنسمان به صورت حذف برگ هاي انتهايي يا برگ هاي پنجم و ششم مي باشد. نتيجه اين عمل محدود كردن غرور جوانه ها و برگ هاي انتهايي است كه گاهي حذف آنها باعث رشد جوانه هاي مفيد و مناس مي گردد. پنسمان در روي درختان گلابي و سيب در سه مرحله روي شاخه ها صورت مي گيرد.
1- در روي چند برگ پايين كه معمولا بين 3 تا 5 برگ است.
2- دومين پنسمان در روي يك يا دو برگ مياني
3- پنسمان در روي يك يا دو برگ انتهايي.
توضيح اينكه در اواسط و اواخر دوران رويش گياه مي توانيم جوانه چوب، ميخچه و جوانه گل را به ترتيب زير تشخيص و از يكديگر تميز دهيم.
1- معمولا جوانه چوب حاصل يك برگ مي باشد.
2- ميخچه معمولا در محلي كه 2 تا 5 برگ تجمع يافته اند پديد مي آيد.
3- جوانه گل حاصل بيش از 5 برگ يا روزت مي باشد و در اين حال مطمئنا جوانه گل در حال تشكيل است.
تشكيل جوانه انتهايي در سيب دير وقت در پاييز صورت مي گيرد ولي در يك نوع گلابي در اواخر خرداد ماه و اوايل مرداد ماه انجام مي شود. پنسمان بر روي شاخه هاي جوان در حال تكامل انجام مي گيرد كه حاصل برگ هاي جوان و علفي مي باشند و طول آنها 15 سانتي متر است و در موارد زير اهميت دارد:
1- بر روي شاخه هاي نرك كه رشد رويشي زياد از حد دارند.
2- بر روي شاخه جواني كه روي عضو گل دهنده قرار دارند.
3- بر روي شاخه هاي جانبي كه از شاخه اصلي منشعب مي شوند و منظور ار آنها تربيت شاخه ميوه دهنده است.
در واريته هايي كه رشد معمولي دارند از بالاي سومين جوانه قطع مي گردد و در واريته هايي كه رشد قوي دارند از بالاي 4 يا 5 جوانه صورت مي گيرد. هرس تابستانه يا سبز بر روي شاخه ها بالغ ولي پنسمان بر روي شاخه هاي جوان و علفي صورت مي گيرد. هرس سبز يا تابستانه بر روي شاخه هايي است كه رشد آنها در اواسط تابستان براي برخي و در اوايل پاييز براي برخي ارقام ديگر به پايان رسيده است. شاخه هايي كه قبل از خزان رشد و نمو خود را به پايان مي رسانند و داراي جوانه مشخصي مي باشند اگر مدتي قبل از خزان كه جريان شيره نباتي كندتر مي شود به وسيله هرس سبز قسمت انتهايي شاخه را حذف مي نماييم و به سهولت جريان ملايمي از شيره موجود در اختيار اعضاي تحتاني شاخه قرار گرفته و تكامل آنها را به اعضاي ميوه دهنده تسهيل خواهد كرد و اگر زودتر انجام گيرد نتيجه معكوس در بر خواهد داشت. زيرا جريان شديد شيره نباتي باعث فعال شدن و رشد و نمو اعضاي تحتاني نشده و از تكامل آنها در جهت توليد جوانه هاي ميوه دهنده جلوگيري خواهد كرد و براي اين كار از قسمت هاي انتهايي شاخه به وسيله هرس سبز قطع مي شود.
هرس درختان به:
بر اساس نظريه هاي دانشمندان سرزمين اصلي پيدايش ارقام بومي به در نواحي غربي و مرز آسيا بوده استو بهترين آب و هوا براي رشد درختان به مناطق گرم مي باشد و در مناطقي كه خطر سرما زدگي وجود دارد بايد از كاشت درختان به خودداري نمود. طبق بررسي هاي انجام شده در ايران حدود 13 واريته به وجود دارد كه مهمترين آنها عبارتند از:
به اصفهان، به زرد نيشابور، به درشت لواسان، به درشت مظاهري، به درشت لاهيجان و به درشت حاجي رفيع.
از آنجائيكه درختان به داراي رشد ساليانه ضعيفي هستند و قسمت هاي ميوه دهنده آن شاخه هاي انتهايي مي باشند، عمليات هرس كمتر و يا اصولا در درختان به صورت نمي گيرد. چون در صورت اجراي هرس خسارت فراواني به ميزان محصول وارد خواهد آورد. اما چون پس از چند سال به علت سنگيني شاخه ها و زيادي محصول خطر شكستن شاخه ها وجود دارد بنابراين بايستي هر سه يا چهار سال يك بار شاخه هاي اضافي، خشك شده و مريض را قطع و حذف نماييم. اصولا قدرت رويشي درختان رابطه مستقيمي با پايه هاي آن دارد. بنابراين در فرم دهي اوليه درختان به و نحوه پرورش آنها مناسب خواهد بود درختان را به صورت نيمه پا بلند يا پابلند شكل كروي بر روي پايه هاي متوسط تربيت نمايند.
هرس درختان هلو:
در مورد موطن اصلي درختان هلو عقايد و نظريات مختلفي تا كنون ارائه شده است. برخي بر اين عقيده اند كه درختان هلو بومي سرزمين ايران بوده و عده اي مبدا آن را بر اساس موسسه ها به سرزمين چين نسبت مي دهند. به طور كلي پوست ميوه بعضي از واريته هاي هلو كرك دار بوده و آن را هلو ويا شفتالو مي نامند و پوست ميوه برخي ديگر صاف و بدون كرك است كه آنها را شليل مي نامند. به طور كلي درختان هلو طالب آب و هواي گرم و معتدل بوده و نسبت به سرماي بهاره حساس هستند. ريشه درختان هلو نسبت به كمبود اكسيژن حساسيت خاصي را نشان مي دهند و لازم است در اراضي نسبتا سبك كشت نمود. پايه هاي بذري قرار دارند داراي رشد قوي و استحكام فراواني مي باشند. از پايه هاي غير بذري كه امروزه بيشتر براي درختان هلو در مناطق سرد و يا زمين هاي مرطوب مورد استفاده قرار مي گيرند مي توان پايه هاي آلو و گوجه يا بادام و زرد آلو را نام برد. پايه هاي بادام براي مناطق خشك و سنگلاخي كاشته مي شود، استحكام زيادي دارند. و درختان روي اين پايه هاي مقاومت زيادتري نسبت به سرما و بيماري هاي مختلف خواهند داشت. پايه هاي زردآلو براي زمين هاي قليايي و آهكي استفاده مي شود. درختان هلو را معمولا به اندازه و اشكال مختلف پابلند، نيمه بلند، و پاكوتاه پرورش مي دهند و سيستم هاي فرم دهي شامل فرم گرد يا كروي يا پهن مي باشند. تجربيات نشان داده ست در نواحي و مناطق معتدله بيشتر از اشكال پابلند يا نيمه پا بلند به فرم پهن و در نواحي سرد فرم هاي گرد و پا كوتاه استفاده مي كنند. از آنجايي كه در درختان هبو رشد و نمو شاخه هاي يك ساله سريع تر از رشد و نمو غالب درختان ميوه مي باشد اگر آنها را هرس نماييم، پس از چند سال به عال تركم شاخه ها، تاج درخت به صورت انبوهي درآمده و از نظر نرسيدن نور و هوا به اندازه كافي مشكلات عديده اي را پديد مي آورد. بنابراين براي حفظ چگونگي فرم و باردهي عمل هرس ضروري مي باشد. پرورش هرس جامي با مركز باز توصيه مي شود. هر چند مي توان درختان هلو با سيستم هرس جامي با محور يا ليدر تغيير شكل يافته هم پرورش و تربيت نمود. اصولا درختان هلو در بهار و يا هنگام شروع فعاليت مي توانند سريع محل هاي برش و يا زخم هاي حاصله را در آن زمان هرس را بايستي متناسب با اين مسائل انتخاب كرد. به طور كلي هرس دختان هلو در سنين بالا به منظور ايجاد كندي و توقف در پير شدن درخت هلو صورت مي گيرد و در عمل باردهي نقش موثري دارد.
هرس فرماسيون نوعي جامي در هلو:
سال اول: درسال اول از سطح خاك تا ارتفاع 50 سانتي متر از نهال را نگاه داشته و بقيه نهال را سربرداري مي كنند. معمولا در روي نهال حدود 2 تا 5 جوانه نگهداري مي شود و در نهال هاي داراي شاخه، 4 شاخه را از روي دو جوانه پايين نزديك محل اتصال نگاه داشته و بقيه را قطع مي نمايند و ارتفاع درخت را در 50 سانتي متر قطع مي كنند.
سال دوم: از شاخه ها و جوانه هاي رشد يافته در طول ال تعداد 3 تا 4 شاخه اي كه كاملا رشد كرده اند و از نظر خصوصيات فرم وضعيت مناسبي دارند حفظ كرده و بقيه را حذف مي نماييم و بر روي شاخه هاي باقي مانده كه طول شاخه هاي اصلي اسكلت درخت را مي سازند برابر با دو سوم طول از محل اتصال به تنه نگاه داشته و بقيه را از جوانه اي كه به سمت بيرون قرار دارد، سربرداري مي نمايين. ضمنا شاخه هاي فرعي كه در روي شاخه اي اصلي تشكيل شده اند يا به صورت ديگر كورسون ها را از بالاي جوانه دوم قطع مي نماييم.
سال سوم: طبيعي است كه در روي شاخه هاي اصلي، شاخه هاي جانبي يا فرعي به صورت دو شاخه ظاهر مي گردند. عمليات هرس در روي اين شاخه ها بدين ترتيب است كه از قسمت سر شاخه به نسبت يك دوم تا يك سوم سربرداري مي شود. از سال سوم به بعد عمليات هرس تقريبا ساده است. زيرا تعداد شاخه هاي اصلي درخت شكل واقعي خود را يافته اند و معمولا تعداد آنها بين 6 تا 8 عددد مي باشد و از اين سال به بعد عمليات بيشتر در جهت باردهي صورت مي گيرد و هدايت شاخك ها و جوانه ها، به منظور بارآوري ضروري است.
فاصله شاخه ها براي سيستم هرس بدون محور يا مركز باز حدود 10 تا 50 سانتي متر مي باشد. ضمنا توصيه مي شود شاخه هايي كه از سال دوم به بعد بر روي تنه به صورت عمودي رسته يا به طور عمودي از وسط شاخه هاي ديگر رشد و نمو كرده است بايستي حذف گردند. كساني كه به هرس درختان هلو در سنين بالا (بعد از دو سالگي) مي پردازند لازم است توجه داشته باشند كه شاخه هاي كوتاه (كورسون يا شاخك ها) را حتي المقدور قطع ننمايند. در سالهاي بعد از سه سالگي شاخه هايي كه به داخل تاج جهت يافته و رشد و نمو نموده اند بايستي حذف گردند تا نور و هوا به مقدار كافي در تاج درخت نفوذ كند.
هرس باردهي در درختان هلو:
هرس باردهي درختان هلو معمولا مي تواند در زمستان در صورتي كه شرايط محيطي مناسب باشد صورت مي گيرد. اصولا جوانه و تكمه هاي گل در روي شاخه هاي سال قبل تشكيل مي شود كه مي توان به سه دسته تقسيم نمود:
1- شاخه هاي نرك يا گورمان: شاخه هاي چوبي رشد گرده اي هستند كه معمولا طول شان از يك متر متجاز بوده و در روي آنها غالبا شاخه هاي ديگري تشكيل و منشعب مي گردند.
2- شاخه هاي مركب: اين شاخه ها بهترين و مناسبترين شاخه هاي درختان هلو مي باشند. زيرا علاوه بر جوانه هاي برگ، داراي جوانه هاي گل نيز مي باشند و از نظر هرس اهميت خاصي دارند. در روي اين شاخه ها به طور كلي مابين دو جوانه گل يك جوانه برگ قرار دارد. كه به اين شاخه ها در درختان هلو شاخه هاي حقيقي يا اصلي مي گويند. شاخه هاي مركب اصولا حاصل جوانه هايي مي باشند كه محل استقرارشان تقريبا به شرح زير مشخص مي گردد:
- در قسمت پايين شاخه گاهي چند جوانه چوبي ساده.
- درقسمت مياني شاخه، دو جوانه چوب و يك جوانه ساده گل (يك، دو و يا سه گل).
- در قسمت فوقاني شاخه چند جوانه چوبي ساده.
3- شاخه هاي ضعيف و باريك يا شيفون:
اين شاخه ها به طور كلي حاصل جوانه هاي گل بوده و در روي آنها ميوه تشكيل مي گردد و در انتهاي آنها جوانه برگ پديد مي آيد. ولي در طول آن جوانه هاي برگ به ندرت به وجود مي آيند و ميوه هايي كه در روي اين شاخه ها تشكيل مي شوند داراي مرغوبيت كمتري نسبت به ميوه هاي تشكيل شده در روي شاخه هاي مركب هستند و اين شاخه ها روي هم رفته شاخه هاي مرغوبي نمي باشند و كاشناسان به آنها شاخه هاي غير حقيقي مي گويند.
4- دسته گل بهاري (جوانه گل مجتمع):
شاخه كوتاهي است كه داراي تعداد زيادي جوانه گل بوده و در انتها داراي يك بته است و طول آن 5-3 سانتي متر است. جوانه هاي گل در درختان هلو بر خلاف گل هاي سيب، گلابي و به ، قابل تبديل به جوانه برگ و يا بالعكس هستند و جوانه هاي گل معمولا بر روي شاخه هاي يك ساله قرار مي گيرند. در هر حال در هر جوانه گل در درخت هلو يك تا دو گل وجود دارد. جوانه هاي گل هلو نسبت به سرما حساسيت زيادي دارند و آزمايشات نشان داده اند كه با استفاده از ماده شيميايي آلار مي توان باعث تاخير در باز شدن شكوفه ها گرديد و از صدمه سرماي بهاره آنها را نجات داد كه اين ماده با غلظت 100 تا 250 پي پي ام (قسمت در ميليون) مورد استفاده قرار مي گيرد. شاخه هاي نرك ظاهرا نقش زيادي در عمل بارآوري ندارند و لازم است آنها را حذف نماييد. ولي در برخي موارد شاخه اصلي فاقد شاخك ها بوده و اين حال نرك ها به طور آزاد در روي شاخه اصلي رويش مي يابند. در اين حال لازم است آنها را با دقت تميز نمود تا در روي آن كورسون هاي قوي و مناسب تشكيل گردند كه جوانه هاي متعدد گل در روي آنها بتوانند فعال شوند. اگر شاخه نرك در روي شاخك ها تشكيل شوند با هرس مي توان پاره اي از جوانه هاي آن را فعال نمود كه اگر شاخه نركي توانست مفيد واقع شود مناسب در خرداد ماه آنرا به طول 10 تا 15 سانتي متر نگه داري و بقيه را حذف نماييم.
جوانه ها
1- جوانه چوب: اين جوانه ها نوك تيز و مخروطي شكل هستند و روي شاخه هاي يك ساله قرار دارند.
2- جوانه هاي استيپولر: معمولا بر حسب رشد اين جوانه ها از نظر اندازه و بزرگي همانند جوانه هاي چوب معمولي و يا جوانه هاي گل هستند.
3- جوانه انتهايي كورسون: گاهي در انتهاي كورسون ها يا در زاويه ها يا انتهاي شاخه هاي اصلي در اثر تراكم شيره نباتي، جوانه هاي منحصر و منفرد ظاهر مي شوند.
4- جوانه هاي گل: اين جوانه ها تقريبا كروي و قبل از شكوفا شدن كركدار و در هنگام باز شدن به رنگ صورتي مي باشند. معمولاه همه آنها يك شكل بوده و در روي شاخه هاي يك ساله ظاهر مي شوند.
5- ميخچه يا دارد: معمولا در روي شاخه هاي نسبتا مسن و چوبي شده و يا روي كورسون هاي ضعيف پس از زمستان سرد ظاهر مي شوند. در درختان هلو عمل هرس معمولا قبل از گل و يا هنگام گلدهي انجام مي شود و به طور كلي ميوه بر روي شاخه هاي يك ساله پديد مي آيد.
هرس باردهي هلو به طريقه كلاسيك و آمريكايي مي باشد.
هرس كلاسيك:
ميوه ها درهلو درون شاخه هاي يك ساله تشكيل مي گردند بنابراين در روي هر كورسون يك يا دو شاخه جايگزين بايستي تشكيل گردد و معمولا اين شاخه كاملا بايستي نزذيك شاخه هاي اصلي و يا روي شاخه هاي فرعي پديد آيند. در اين حال شيره نباتي كه در حركت است بايستي در روي يك يا دو جوانه چوبي متمركز شود. براي اين منظور در روي هر كورسون 3 تا 5 جفت گل حفظ مي گردد و در هنگامي كه عمل جوانه گيري به منظور تعادل انجام مي شود، دو ميوه باقي بماند . به طور كلي در درختان كم رشد جوانه هاي ميوه دهنده به حالت مجزا و مجاور جوانه برگ رشد مي نمايند و از آنجايي كه جوانه هاي ميوه دهنده در درختان هلو زياد مي باشد، اگر هرس در فصل زمستان صورت پذيرد در روي كاهش تعداد ميوه شديدا موثر واقع مي شود. گاهي هرس زمستانه كه به منظور جوان كردن شاخه هاي ميوه دهنده مي باشد، موجب مي شود كه شاخه هاي پاييني و مياني كه حالت انبوهي يافته اند ظرفيت باردهي خود را پايين آورده و درخت سريعا به طرف پيري حركت نكند. بنابراين جهت جوان كردن درختان هلو و بالا بردن سن باردهي عمليات هرس در سنين بالاي 5 سال انجام مي شود. در غير اين صورت عمر درخت هلو كاهش مي يابد و عدم هرس درختان هلو در ايران باعث از پا درآمدن درخت در سنين جواني مي گردد و باغداراي درخت هلو را درخت كم عمر تصور كنند. لذا جهت هرس هلو عمليات زير صورت مي گيرد:
1- كورسوني كه حامل يك شاخه چوبي است و داراي تعدادي جوانه مي باشد، براي تشكيل شاخه جايگزين كه تبديل به شاخه بارده گردد لازم است از بالاي دو جوانه پايين شاخه را قطع نماييم.
2- كورسوني كه به صورت يك شاخه مركب است در روي اين شاخه دو جوانه پايين را به عنوان شاخه هاي جايگزين براي باردهي در سال بعد نگه داشته و در اين سال 4 يا 5 جفت جوانه هاي گل را در روي همين شاخه مركب حفظ مي نماييم و بقيه را از بالاي آخرين جوانه چوبي قطع مي كنيم.
3- شاخه هاي باريك يا شيفون را كمتر دست كاري مي كنند و جوانه انتهايي آن را به صورت آزاد باقي مي گذارند تا احتمالا جوانه چوب شيفون جديدي را تشكيل دهد.
4- شاخك كوتاه حامل تعدادي گل را در هرس كمتر عمليات رويشان انجام مي دهيم زيرا جوانه چوب كه در انتها قرار گرفته است اگر حذف گردد كورسون جديدي در آينده توليد نمي شود. لذا عمليات هرس روي آنها مناسب نمي باشد.
5- كورسوني كه حامل دو شاخه مركب است همل هرس بدين ترتيب صورت مي گيرد كه دو جوانه چوب را در روي يكي از شاخه ها نگه داشته و بقيه را از بالاي دو جوانه مشخص شده قطع مي كنند. در روي شاخه مركب ديگر تعداد 4 تا 5 جفت جوانه گل را حفظ كرده و بقيه را سربرداري مي كنند.
6- در حالتي كه يك كورسون حامل چند شيفون و تعدادي جوانه گل در روي شاخه كوتاه باشد در اين حالت يكي از شيفون ها را از بالاي دو جوانه پايين قطع مي نماييم تا دو جوانه باقي بماند. در سال بعد دو شاخه بارده را تشكيل دهد. جوانه هاي گل باقيمانده در روي شاخه ديگر را بدون عمليات هرس همچنان نگه داري مي نماييم.
7- نرك، اين اندام بيشتر در روي درختان مسن مي تواند مفيد باشد و با عمل هرس جوانه هاي موجود در روي آن را فعال مي كنند. بنابراين شاخه هاي نرك را به طور يك دوم يا يك سوم از طول قطع مي كنند. در درختاني كه نسبتا قوي هستند تعداد 3 تا 4 جوانه در روي آن باقي گذاشته و بقيه را سربرداري مي كنند.
8- كورسوني كه حامل دو شاخه و جوانه گل مجتمع مي باشد لازم است يكي از شاخه ها كه مسن تر مي باشد حذف كرده و جوانه گل مجتمع را بدون دستكاري باقي مي گذاريم و شاخه موجود در بالاي جوانه گل را سر برداري مي كنند تا شاخه جايگزين در سال بعد پديد آيد.
9- كورسوني كه حامل جوانه كناري گل مجتمع است، در اين حال از بالاي دسته گل مجتمع كورسون را سربرداري مي كنيم تا باردهي به نحو مناسب صورت گيرد.
10- در پاره اي از حالات روي شاخه هاي چوبي دو دسته گل مجتمع مجاور يكديگر تشكيل مي شوند. براي باردهي و داشتن محصول مرغوب لازم است يكي از آنها را حذف نماييم.
هرس سبز در هلو:
معمولا عمليات هرس سبز در روي درختان هلو مي تواند شامل قسمت هاي مختلف باشد كه نهايتا در درختاني كه كورسون ها به طور غير طبيعي و قبل از رسيدن از بين مي روند، انجام مي شود. در عمل تمام جوانه هاي چوبي كه مفيد نيستند حذف مي شوند. معمولا بر روي شاخه اي كه در اوايل بهار حذف شده است اگر 6 جوانه رشد نمايد چهار جوانه آن را حفظ كرده و دو جوانه داخلي را حذف مي نماييم. گاهي عمل حذف جوانه ها محدود به شاخه ها و جوانه هاي داخلي مي گردد و عمل جوانه گيري مي تواند همراه با پنسمان باشد. زيرا عمل جوانه گيري كافي نمي باشد و لازم است قسمت هايي از شاخه ها را كه در داخل واقع شده اند و شاخه هاي جانشين يا جايگزين را توليد نمي كنند قسمتي از آن را قطع نماييم تا شاخه هاي جايگزين تشكيل گردد. براي اجراي عمليات پنسمان روي دو يا سه برگ از شاخه هاي جوان صورت مي گيرد. بدين ترتيب شيره نباتي را به طرف جوانه هاي باقيمانده هدايت مي كنيم. گاهي در طي عمل پنسمان ميوه هايي كه در زير شاخه و يا در محل نامناسب تشكيل شده است به منظور مرغربيت ديگر ميوه هاي موجود در روي شاخه تعدادي از آنها حذف گردد. همچنين شاخه هايي كه قوي هستند لازم است در روي 2 تا 3 جوانه برگي آنها عمل پنسمان صورت گيرد. شاخه هاي جانشين را در تير و مرداد ماه به طول 30 تا 35 سانتي متر پنسمان مي كنند.
هرس درختان زردآلو:
گياه زردآلو از زمان هاي بسيار قديم حدود چهار هزار سال پيش در چين كشت مي شده است. ولي عده اي از محققين بر اين باورند كه زردآلو برمي ارمنستان مي باشد. از آنجايي كه گل هاي زردآلو زود باز مي شوند بيشتر در معرض خطر سرماي بهاره قرار مي گيرند. لرذا بايستي در مناطقي كه همه ساله سرماي ديررس بهاره وجود دارد از كاشت درختان زردآلو خود داري نمود. به طور كلي درختان زردآلو طالب زمين هاي گرم و سبك مي باشند. جوانه هاي گل در درختان زردآْلو قبل از باز شدن مي تواند سرماي 4- درجه سانتي گراد را تحمل نمايد و پس از باز شدن گل ها درجه حرارت هاي كمتر از 2- درجه سانتيگراد موجب سرما زدگي آنها مي شود. نكته جالب، حساسيت گل هاي زردآلو به باران است و در اثر باران صدمه زيادي مي بيند. امروزه با استفاده از برخي هورمون ها مثل آلار يا سايكوسل (ccc) مي توان دوره رشد و زمان شكوفا شدن گل ها را در درختان زردآْلو تا حدي با تاخير انداخت و از خسارت حاصله در اثر حرارت هاي زير صفر در اوايل فصل جلوگيري كرد.
پايه هاي مناسب براي زردآلو:
پايه هاي بذري براي زمين هاي گرم و خشك و سنگلاخي و نامرغوب توصيه مي شود. ولي پايه هاي بذري هلو و گوجه كه زردآْلو روي آنها پيوند مي شود مورد استفاده قرار مي گيرد. بهترين پايه زردآلو پايه هاي انواع هلو مي باشد. در زمين هاي سنگين و نا مرغوب پايه گوجه براي زردآلو مناسب مي باشد.
هرس زردآلو:
به طور كلي ميوه زردآلو نيز بر روي شاخه هاي يك ساله تشكيل مي شود و گاهي ميخچه هايي كه در روي شاخه هاي يك ساله تشكيل مي گردند مي توانند بين دو تا سه سال بارآور باشند و بعدا خشك شوند. حال با توجه به كيفيت باردهي در روي اندام ها در صورت عدم اجراي هرس شاخه هاي خشك و كم بار انبوهي در درختان ايجاد كرده و موجب نرسيدن نور به داخل تاج مي شوند.
هرس فرماسيون درختان زردآلو:
هرس فرمي در درختان زردآْو از تنوع خاصي برخوردار است و به صورت پا بلند و نيمه پابلند پرورش مي دهند. ديگر فرم هايي كه براي پرورش فرمي زردآلو مرسوم مي باشد فرم جامي بدون محور و با محور – بادبزني با شاخه هاي مايل بادبزني يا شاخه هاي افقي و پالمت ساده است.
هرس باردهي درختان زردآلو:
همانطوري كه مشخص است هدف از هرس باردهي، ايجاد و توليد شاخه هاي جديدي مي باشد كه بتوانند جانشين شاخه هايي كه بارآوري آنها محدود و يا متوقف شده است، گردند. لذا شناسايي شاخه هاي زردآلو حائز اهميت است.
1- جوانه هاي چوب: اين جوانه ها كوچك، مخروطي، و در روي بالشتك كوچكي كه كمي برجسته است قرار دارند.
2- تكمه هاي گل: اين جوانه ها گرد هستند و در زمستان تشخيص آنها مشكل است ولي يك ماه قبل از شكوفا شدن گل به خوبي نمايان مي شوند. در روي برخي از شاخه هاي يك ساله جوانه هاي كشيده و منفردي كه در انتهاي شاخه ها كوتاه تر از جوانه هاي پايين هستند، پديد مي آيند. اين جوانه ها به علت عدم تغذيه مناسب و كافي تبديل به جوانههاي گل ضعيف مي شوند.
3- جوانه هاي دوبل: همانند هلو جوانه هاي گل گاهي به صورت دو تايي مجتمع و يا مجزا از يكديگر به طوري كه در ميان آنها يك جوانه برگ قرار گرفته ديده مي شود.
4- جوانه خواب: اين نوع جوانه ها همانند جوانه هايي كه در گونه هاي درختان دانه دار ديده مي شود در زردآلو تشكيل مي گردند. هنگامي كه جوانه انتهايي كورسون به دليلي فعال نشود آنها فعال گشته و اندام هايي را توليد مي كنند. با فعاليت و رشد و نمو جوانه هاي برگي اندام هاي خاصي در درختان زردآْلو تشكيل مي شود كه عبارتند از:
1- گورمان- شاخه هاي طويل و قوي هستند كه در ناحيه اتصال به شاخه بسيار ضخيم و قوي مي باشند و جوانه هاي روي آن با فاصله زيادي از يكديگر قرار دارند و جوانه هاي برگي هستند.
2- شاخه هاي چوبي: شاخه هايي كوتاه، باريك و فواصل جوانه ها طبيعي مي باشند. همچنين جوانه هايي كه در روي اين شاخه تشكيل مي شوند تبديل به جوانه هاي برگي مي شوند.
3- شاخه هاي بارآور: اين شاخه ها، شامل شاخه هاي مركب همانند شاخه هاي هلو بوده و در روي اين شاخه ها جوانههاي برگي (نوك تيز) و جوانه هاي گل به صورت گرد هستند. ضمنا جوانه هاي گل مجتمع (دسته گل بهاري) در درختان زردآْلو همانند هلو تشكيل مي گردد. اين جوانه ها به طول 3 تا 4 سانتي متر بوده و از چندين جوانه گل توليد شده اند كه در مركز آنها جوانه برگي قرار گرفته است. شكل عمومي آنها همانند تاجي بوده كه در وسط باريك و خاردار مي باشد. اين گونه جوانه ه
روز بخير كاربر مهمان! 
